Nie jest zaskoczeniem, że najliczniej obsadzone są klasy dorosłych zwierząt. Wszak to z tych klas najczęściej są zbierane oceny wystawowe kwalifikujące do hodowli. Niepokoi znacząca dysproporcja płci (zdecydowanie mniej psów niż suk) w grupie zwierząt młodszych (do 2 lat) ? w klasach szczeniąt, młodzieży i pośredniej. Tendencję tą (moim zdaniem niekorzystną i chciałabym aby chwilową) widać było również w zgłoszeniach na tegoroczną wystawę klubową ? której nie brałam pod uwagę w powyższych zestawieniach, bo jest to wystawa wyjątkowa, jedyna w danym roku i nie da się jej porównać z innymi. Na tej wystawie zgłoszenia młodych psów (samców) kształtowały się następująco: klasa szczeniąt ? brak zgłoszeń, klasa młodzieży ? 1 (pies wyhodowany i mieszkający we Francji), klasa pośrednia ? brak zgłoszeń. Analogicznie wśród suk liczby te wyglądały następująco: klasa szczeniąt ? 2, klasa młodzieży ? 6, klasa pośrednia ? 6.
Ostatnimi czasy zastanawia mnie również kwestia ocen wystawowych. Jestem asystentem kynologicznym i może również z tego powodu ogarniają mnie tego typu dylematy. Mam wrażenie, że nasz regulamin hodowlany wypaczył znaczenie pewnych słów. W regulaminie wystaw psów rasowych p. 12 czytamy:
?12. Oceny przyznawane przez sędziów muszą odpowiadać następującym definicjom:
Ocena ?DOSKONAŁA” (DOSK.) może być przyznana psu bardzo bliskiemu ideałowi wzorca rasy, będącemu w doskonałej kondycji fizycznej i psychicznej, który wykazuje harmonię oraz klasę w postawie i ruchu. Jego zalety jako przedstawiciela rasy pozwalają zignorować drobne niedoskonałości, ale piętno płci musi być wyraźne.
Ocena ?BARDZO DOBRA” (BDB) może zostać przyznana jedynie psu, który posiada typowe cechy rasy i ma zachowane proporcje oraz jest we właściwej kondycji. Nieliczne, drobne błędy mogą być tolerowane, o ile nie dotyczą budowy psa. Ta ocena może być przyznana jedynie psu wysokiej klasy.
Ocena ?DOBRA” (DB) powinna być przyznana psu, który posiada główne cechy charakterystyczne rasy, a wykazywane wady nie są dyskwalifikujące, ani nie zostały skorygowane chirurgicznie lub ukryte w inny niedozwolony sposób.”
Obiektywnie więc ?bardzo dobry” czy ?dobry” znaczy, że dany pies jest po prostu bardzo dobrym lub dobrym przedstawicielem danej rasy. Ale w świetle regulaminu hodowli psów rasowych te same słowa ?bardzo dobry” (w odniesieniu do samców) czy ?dobry” (w odniesieniu zarówno do psów jak i suk) oznacza, że zwierzę jest na tyle kiepskim przedstawicielem rasy, że odmawia się mu prawa do przekazania swoich genów ? czy mając do czynienia z psem-samcem ocenionym na ?bardzo dobry” patrzymy na ?wysokiej klasy” psa niehodowlanego?. No i mamy na wystawach sytuację jaką mamy ? teoretycznie sędzia ma do dyspozycji całą skalę ocen, a praktycznie wykorzystuje najczęściej ?doskonały”. I osobiście świetnie to rozumiem.
Szczególnie dotkliwie dotyka to psów-samców, bo względem nich wymagania hodowlane są zdecydowanie wyższe niż w stosunku do suk (psy – 3 oceny tylko doskonałe, suki – 3 oceny doskonałe lub bardzo dobre), choć z biologicznego punktu widzenia ? szczenię otrzymuje przecież 50% materiału genetycznego od ojca i 50% od matki. Podyktowane jest to pewnie tym, że 1 samiec może mieć wielokrotnie więcej potomstwa niż 1 suka. Ale z drugiej strony osobiście uważam, że dla rasy jako całości populacji zdecydowanie korzystniej jest, żeby w danym roku urodziło się np. 20 miotów po 20 (nawet w części przeciętnych) ojcach, niż np. 20 miotów, których ojcami byłyby np. 3 wybitne samce. Do przeciętnego psa na pewno ?kolejki” suk nie będzie, a 1 czy 2 mioty jakie się po nim urodzą w ciągu jego całego życia, mogą jedynie wpłynąć korzystnie na różnorodność genetyczną populacji. Przez ?przeciętny” rozumiem bez wad dyskwalifikujących, opisanych we wzorcu.
W Polsce regulaminowe wymogi wyników badań w kierunku dysplazji stawów biodrowych, również stawiają psy-samce rasy owczarek podhalański na ?gorszej” pozycji. W gr. I FCI, wymogi HD A i B dla psów są stosowane tylko do rasy owczarek niemiecki, polski owczarek nizinny i owczarek podhalański. A przecież zupełnie inna jest liczebność tych ras (z tej trójki Podhalan jest rasą najmniej liczną ? a więc najbardziej narażoną na niekorzystne konsekwencje stosowanej z konieczności hodowli w pokrewieństwie), zupełnie inne są też ?gabaryty” samców tych trzech ras (Podhalan jest tu psem zdecydowanie najcięższym). Pozostałe rasy gr. I FCI, porównywalne z podhalanem pod względem wielkości, jak i często mam wrażenie liczebności (na podstawie wielkości stawek na wystawach) jak: Bouvier des Flandres, Owczarek Francuski Beauceron, Owczarek Francuski Briard, Owczarek Południoworosyjski Jużak, Owczarek Staroangielski Bobtail, muszą spełnić wymóg wyniku HD A, B czy C bez względu na płeć ? więc samce z HD C mogą być jak najbardziej używane w hodowli, jedynym ograniczeniem jest krycie nimi wyłącznie suk z HD A. W wielu krajach Europy (jak np. Niemcy, Dania, Holandia, Belgia, Francja czy Finlandia) również w rasie Owczarek Podhalański samce z wynikiem HD C są wykorzystywane w hodowli.
Hodowla zwierząt w oparciu o ostrą selekcję i rozmnażanie tylko najwybitniejszych osobników jak najbardziej ma sens w przypadku ras o dużej liczebności. W stosunku do małych populacji, stosując tę taktykę można wpaść w swego rodzaju pułapkę ? hodowlę w pokrewieństwie z całymi negatywnymi tego konsekwencjami (szczególnie zdrowotnymi), gdy z konieczności stosowana jest ona długi czas.